Do najistotniejszych zmian ustawy która weszła w życie w kwietniu 2020 roku z punktu widzenia osoby odbywającej karę pozbawienia wolności należy zaliczyć zmianę dotyczącą udzielania przerwy w wykonaniu tejże kary oraz zmianę umożliwiającą skorzystanie z instytucji odbywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego osobom, które zostały skazane na karę pozbawiania wolności w wymiarze nie przekraczających roku i sześciu miesięcy, a nie tak jak dotychczas – roku.
Na podstawie art. 14c. ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw, w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 sąd penitencjarny, na wniosek dyrektora zakładu karnego, zatwierdzony przez Dyrektora Generalnego Służby Więziennej, może udzielić skazanemu przerwy w wykonaniu kary pozbawienia wolności, chyba że istnieje uzasadnione przypuszczenie, że skazany w czasie pobytu poza zakładem karnym nie będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności popełni przestępstwo, lub nie będzie stosował się do wytycznych, poleceń lub decyzji właściwych organów związanych z przeciwdziałaniem COVID-19 .
Dyrektor zakładu karnego może złożyć wniosek, o którym mowa powyżej, jeżeli w jego ocenie udzielenie przerwy skazanemu może przyczynić się do ograniczenia albo wyeliminowania epidemii, jeżeli jednak prokurator oświadczy, nie później niż do czasu wydania postanowienia w przedmiocie wniosku o udzielenie albo przedłużenie przerwy, że sprzeciwia się jego uwzględnieniu, sąd umarza postępowanie.
Z nowych przepisów nie mogą skorzystać skazani :
Przerwa udzielana na tej podstawie udzielana jest na czas oznaczony i może trwać nie dłużej niż do ustania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19. Oznacza to, że z dniem ogłoszenia przez właściwe władze o ustaniu stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, udzielona na tej podstawie przerwa ustaje z mocy prawa. W takim przypadku skazany jest zobowiązany do powrotu do zakładu karnego w terminie 3 dni od ustania tego stanu, chyba że nie jest to możliwe z uwagi na obowiązki nałożone na niego na podstawie przepisów o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, czyli m.in. w sytuacji gdy skazany poddany jest kwarantannie .Kolejną zmianą dającą osobom odbywającym kary pozbawienia wolności w zakładach karych możliwość szybszego opuszczenia zakładu penitencjarnego jest regulacja umożliwiająca skorzystanie z instytucji udzielenia zgody na odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego przez skazanego, wobec którego orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą jednego roku i 6 miesięcy, a nie tak jak dotychczas – jednego roku. Co istotne, z instytucji tej skorzystać mogą również osoby, które jeszcze nie rozpoczęły wykonywania kary.
Warunki formalne umożliwiające odbycie kary pozbawienia w systemie dozoru elektronicznego nie uległy zmianie, co oznacza, że Sąd penitencjarny może udzielić zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności poza zakładem penitencjarnym w przypadku łącznego spełnienia następujących warunków:
W celu skorzystania z instytucji odbywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego należy złożyć wniosek do właściwego sądu penitencjarnego, w którego okręgu przebywa skazany.
Oznacza to, że w przypadku skazanych, którzy jeszcze nie rozpoczęli wykonywania kary będzie to są sąd, w okręgu którego skazany ma stałe miejsce zamieszkania, a w przypadku skazanych odbywających już karę pozbawienia wolności – sąd, w okręgu którego znajduje się zakład karny. W przedmiotowym wniosku wskazać należy, iż spełnia się wszystkie wyżej wskazane warunki formalne.
Ponadto skazani, którzy jeszcze nie rozpoczęli wykonywania kary w zakładzie karnym muszą wykazać w uzasadnieniu wniosku, że względy bezpieczeństwa i stopień demoralizacji, a także inne szczególne okoliczności nie przemawiają za potrzebą osadzenia ich w zakładzie karnym, natomiast skazani, którzy rozpoczęli już odbywanie kary w zakładzie karnym, muszą wykazać, że za udzieleniem zezwolenia przemawia ich dotychczasowa postawa i zachowanie.
Do przedmiotowego wniosku załączyć należy zgodę osób pełnoletnich zamieszkujących wspólnie ze skazanym, obejmującą także umożliwienie podmiotowi dozorującemu przeprowadzanie czynności kontrolnych oraz harmonogram odbywania kary. Wniosek o udzielenie zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego złożyć może skazany, jego obrońca, prokurator, sądowy kurator zawodowy lub dyrektor zakładu karnego. Sąd penitencjarny wydaje postanowienie w terminie 30 dni od dnia wpływu wniosku.
Ilona Cebo-Kubiczek
